Κυριάκος Μητσοτάκης / 50 δισ. το νέο χρέος που δημιούργησε η τετραετία του

Εκτοξεύτηκε πάνω από τα 400 δισ. ευρώ το δημόσιο χρέος, ενώ η τεράστια αύξηση των κρατικών εγγυήσεων κατά 20 δισ. δημιουργεί επιπλέον αβεβαιότητες

Η εκτίναξη του χρέους της Κεντρικής Κυβέρνησης σε επίπεδα υψηλότερα των 400 δισεκατομμυρίων ευρώ αλλά και η θεαματική αύξηση -λόγω του τραπεζικού προγράμματος «Ηρακλής»- των κρατικών εγγυήσεων κατά 20 δισεκατομμύρια ευρώ την τριετία 2020-2022 (από 9,8 δισ. στο τέλος του 2019, σε 29,8 δισ. ευρώ στο τέλος του 2022) συνιστούν ένα εκρηκτικό μείγμα για όποια κυβέρνηση κι αν προκύψει από τις επικείμενες εκλογές.

Η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, που επιβάρυνε τον κρατικό κορβανά με υποχρεώσεις μεγαλύτερες από όσες η κυβέρνηση Καραμανλή την περίοδο 2003-2009.

Η αλήθεια

Βεβαίως, ο Χρήστος Σταϊκούρας προβάλλει το γεγονός ότι μάλλον (δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμη τα τελικά στοιχεία) μειώθηκε περαιτέρω το χρέος ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Αυτή είναι η μισή αλήθεια ή μάλλον λιγότερη από τη μισή αλήθεια. Την απάντηση για το «γιατί;» τη δίνει ο Economist, που σε άρθρο του ανάλυση για την πορεία της κυβέρνησης Μητσοτάκη στο μέσο της εβδομάδας που πέρασε σημειώνει ότι: «Έχει καταφέρει να μειώσει τον υψηλότατο δείκτη χρέους της Ελλάδας προς το ΑΕΠ, αν και αυτό οφείλεται κυρίως στις επιπτώσεις του πληθωρισμού, ο οποίος αύξησε τα ονομαστικά έσοδα ταχύτερα από τα ονομαστικά έξοδα».

Ο πληθωρισμός σώζει την κυβέρνηση λοιπόν… Ακόμα και ως προς την πορεία του προϋπολογισμού, το πρώτο τρίμηνο του 2023 αυτό που έκανε τη διαφορά ήταν η εκτίναξη των φορολογικών εσόδων από τον «υπερπληθωρισμένο» ΦΠΑ, όπως και πέρυσι εξάλλου.

Ως προς το δημόσιο χρέος, το επίσημο αποτέλεσμα εμφανίζει για το 2022 υπέρβαση έναντι των κυβερνητικών εκτιμήσεων κατά 8 δισεκατομμύρια ευρώ.

Ομως υπάρχει και κάτι άλλο σημαντικό και ανησυχητικό συνάμα. Οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης (ταμεία, ΟΤΑ, ΔΕΚΟ κ.λπ.) είχαν επενδύσει στο τέλος του 2022 πάνω από 45,3 δισεκατομμύρια ευρώ σε κρατικούς τίτλους. Κι αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς για να προκύψει το χρέος της λεγόμενης «Γενικής Κυβέρνησης», οι «επενδύσεις» αυτές αφαιρούνται από το δημόσιο χρέος, το οποίο έτσι διαμορφώνεται στα 355 δισεκατομμύρια ή σε ποσοστό κοντά στο 165%-170% του ΑΕΠ. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση χρησιμοποιεί, και μάλιστα με αδιαφανή τρόπο, τα διαθέσιμα των φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα επιτυγχάνοντας «το τερπνόν μετά του ωφελίμου» (για την ίδια βέβαια…) καθώς και ρευστότητα αντλεί, και το δημόσιο χρέος της Γενικής Κυβέρνησης μειώνει! Εντέλει, παρουσιάζεται μια τεράστια διαφορά περίπου 45 δισεκατομμυρίων ευρώ μεταξύ του χρέους της Κεντρικής και της Γενικής Κυβέρνησης, κάτι που μάλλον δεν έχει προηγούμενο.

Ενα ερώτημα που προκύπτει επιπλέον από αυτή την εικόνα είναι ότι εντέλει ένα μεγάλο μέρος των κρατικών εκδόσεων την περίοδο 2020-2022 κατέληξε σε κυβερνητικούς φορείς, κάτι που ήταν αυστηρά απαγορευμένο την εποχή των Μνημονίων. Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι τέτοια δεδομένα δεν λαμβάνονται αρνητικά υπόψη από τους αναλυτές των διεθνών οίκων.

Τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, δεν είχε ακόμη δοθεί στη δημοσιότητα η έκθεση της Standard & Poor’s για την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, που τον Οκτώβριο του περασμένου χρόνου την είχε διατηρήσει σε βαθμίδα ΒΒ+. Πάντως, όλοι σχεδόν οι οίκοι αξιολόγησης που προηγήθηκαν το 2023 (Moody’s, Fitch, DBRS, Scope Ratings) δεν αναβάθμισαν πιστοληπτικά την Ελλάδα.

Ως συμπέρασμα πρέπει να υπογραμμιστεί το γεγονός ότι η δημοσιονομική διαχείριση της τριετίας 2020-2022 δημιούργησε αθροιστικά έλλειμμα 49,2 δισ. ευρώ. Κι αν σ’ αυτό προστεθούν και οι εγγυήσεις για τον «Ηρακλή», τότε τα περί εκρηκτικού μείγματος που εισαγωγικά υπογραμμίσαμε γίνονται περισσότερο εμφανή, καθώς αθροίζονται περί τα 70 δισεκατομμύρια ευρώ.

Ισως έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία το γεγονός ότι, πέραν του υψηλού δανεισμού και της σημαντικής αύξησης του χρέους, η κυβέρνηση Μητσοτάκη ενισχύθηκε από έναν πακτωλό ευρωπαϊκών κονδυλίων, καθώς η Ελλάδα σε απόλυτα μεγέθη χρηματοδοτήθηκε με ευρωπαϊκά προγράμματα τη δύσκολη περίοδο 2020-2021 που ήταν τα μεγαλύτερα στην Ευρωζώνη.